کوتاه ترین زمان درمان اعتیاد - میهن مهر

خیلی‌ها اعتقاد دارند اعتیاد یک مشکل اخلاقی یا حتی قانونی است اما از نگاه بالینی اعتیاد یک بیماری است که وجوه مختلف جسمی، روانی و اجتماعی دارد .
اعتیاد مثل سایر بیماری‌های جسمانی یک بیماری با ابعاد گوناگون است و مثل سایر بیماری‌ها قابل پیشگیری و قابل درمان است. نگاه جامعه به معتادان کم کم باید تغییر کند و با آنها طوری رفتار شود که خود را یک بیمار بدانند و برای معالجه بیماری‌شان تلاش کنند. در گفتگویی که با آقای حمیدرضا طاهری نخست، کارشناس ارشد روان شناسی بالینی و سرپرست کلینیک مشاوره و روان درمانی مرکز ملی اعتیاد داشتیم نکات جالب و مفیدی در این زمینه از ایشان شنیدیم.
‌ـ آقای طاهری نخست، شما به عنوان یک متخصص روان درمانی اعتیاد را چگونه تعریف می‌کنید؟
خیلی‌ها اعتقاد دارند اعتیاد یک مشکل اخلاقی یا حتی قانونی است اما از نگاه بالینی اعتیاد یک بیماری است که وجوه مختلف جسمی، روانی و اجتماعی دارد. گاهی نیز ممکن است فرد معتاد با دست زدن به اعمال خلاف قانون و عرف اجتماعی یک یا چند مشکل قانونی را برای خود ایجاد کند یا رفتارهای غیراخلاقی از وی سر بزند که مورد طرد و تنفر خانواده و جامعه قرار گیرد. اعتیاد یک بیماری روانی نیز محسوب می‌شود چون معتادان از ناراحتی‌هایی مثل اضطراب و افسردگی به طور جدی رنج می‌برند.
‌ افراد معتاد به طور معمول از طرف خانواده،‌ اطرافیان و دوستان طرد می‌شوند و دیگران نمی‌توانند اعمال و رفتار آنها را تحمل کنند. این در حالی است که بیمار برای بهبودی به حمایت نیاز دارد.
این موضوع به بعد اجتماعی اعتیاد مربوط می‌شود. فرد وابسته به مواد مخدر، سبک زندگی خود را با توجه به نیازهایش تغییر می‌دهد. یعنی این که هر روز وقتی از خواب بیدار می شود به دنبال این است که از کجا پول تهیه کند، از کجا مواد بخرد و کجا مواد را مصرف کند و به خانواده اش چه بگوید، به دوستانش و به همکارانش چه توضیح و توجیهی ارایه بدهد؟ فرد معتاد تمام زندگی روزمره‌اش به همین شکل می‌گذرد و نمی‌تواند به موضوعات دیگر زندگی بپردازد. این فرد نمی‌تواند همسر خوبی باشد. نمی‌تواند پدر یا مادر خوبی باشد. نمی‌تواند همکار خوبی باشد. در حقیقت او زمانی برای پرداختن به این مسایل و فعالیت‌های مثبت زندگی ندارد و چاره‌ای ندارد جز اینکه به فکر تهیه پول خرید و نحوه مصرف مواد مخدر باشد. درگیری با مصرف مواد مخدر فرد را علاوه بر جسم و روان کم کم از لحاظ خانوادگی و شغلی نیز دچار مشکل می‌کند و ممکن است فرد را مجبور کند تا دست به کارهایی بزند که هم از نظر قانونی جرم و هم از نظر اجتماعی ناپسند یا زشت خواهد بود.

ـ داستان اعتیاد از کجا شروع می‌شود؟
کمتر آدمی را می‌توانید پیدا کنید که از روز اول به قصد اعتیاد مواد مخدر مصرف کرده باشد. به‌طور معمول آشنایی با مواد مخدر خیلی اتفاقی یا از روی تفنن و تفریح اتفاق می‌افتد یا ممکن است فرد به واسطه حضور در مراسم یا جمع خاصی دست به مصرف مواد مخدر بزند. پس از مدتی مصرف تفریحی و تفننی به مصرف نامنظم تبدیل می‌شود. فرد سعی می‌کند بیشتر در میان افرادی باشد که مواد مخدر مصرف می‌کنند. برای مثال ممکن است در طول هفته چند شب را به بهانه‌های مختلف به منزل یکی از افراد فامیل که مواد مخدر مصرف می‌کنند سر بزند. مرحله بعد، مصرف منظم مواد مخدر است. فرد پس از مدتی مصرف مواد مخدر در منزل اقوام و دوستان به فکر تهیه مستقل مواد و مصرف منظم آن در مکان‌های مختلف می‌افتد. از این مرحله به بعد فرد به طرف مصرف دایمی گام‌های سریع برداشته و در نهایت علایم وابستگی شدید به مواد مخدر در وی مشخص می‌شود. در این حالت فرد با عدم مصرف مواد مخدر، علایمی مانند ناخوشی یا درد‌های جسمی و روانی را تجربه می‌کند و برای رسیدن به وضعیت سابق و رهایی از این ناراحتی‌ها مجبور به مصرف مقدار بیشتری از مواد مخدر می‌شود. وقتی وابستگی به مواد مخدر در فرد به وجود می‌آید تمام سبک و شیوه زندگی‌اش دستخوش تغییر می‌شود. این مرحله بسیار خطرناک است زیرا فرد روش زندگی جدیدی را شروع می‌کند.
ـ یعنی در این مرحله است که فرد دچار مشکلات بیشتری می‌شود؟
بله. دقیقا. در این مرحله است که مشکلات خانواگی، اجتماعی، شغلی و قانونی برای فرد به وجود می‌آید. بیشتر طلاق‌ها، اخراج از محیط کار، دزدی‌ها و به زندان افتادن معتادان از این مرحله به بعد اتفاق می‌افتد، چون سبک زندگی‌شان دچار تغییرات منفی می‌شود.
‌ـ چرا افراد معتاد بیشتر از دیگران در زندگی شکست می‌خورند؟
وقتی کسی سبک زندگی اش به شیوه نامطلوبی تغییر می‌کند و از فعالیت‌های مثبت خود کم کرده و به فعالیت‌های زیان‌بار وناپسند روی می‌آورد در محیط خانواده، محیط کار و محیط‌های اجتماعی دچار مشکل و تزلزل شده و طعم شکست را تجربه می‌کند. شکست را می‌توان در هر قسمت از زندگی فرد معنی کرد. شکست به عنوان پدر یا مادر و عدم انجام مسوولیت‌هایی که در قبال فرزندان دارند. شکست در برابر همسر، شکست فرزند در برابر وظایفی که نسبت به پدر و مادر و خانواده دارد. شکست در ایفای وظایف شغلی در محیط کار، شکست در تحصیل، شکست در ایفای نقش شهروندی در اجتماع و…
‌ـ این احساس شکست باعث نمی‌شود فرد در ترک اعتیاد دچار مشکل شود؟
چرا، این شکست‌ها خود به آسیب‌رسانی به عزت نفس و اعتماد به نفس در فرد منجر می‌شود و این شخص کم کم به این نتیجه می‌رسد که نمی‌تواند فرد مفیدی باشد. فرد وابسته به مواد مخدر چون در بسیاری از مراحل و قسمت‌های زندگی خود با شکست مواجه شده است در مرحله ترک مواد مخدر نیز احساس شکست و عدم موفقیت را به همراه دارد و به همین طریق این شکست را دوباره به سایر مسایل زندگی تعمیم می‌دهد. این افراد به طور معمول بدون مراجعه به مراکز درمانی و ترک اعتیاد خود شروع به کم کردن مصرف مواد مخدر و ترک آن می‌کنند اما چون زمینه‌های شکست را بارها تجربه کرده‌اند کمتر موفق به ترک مواد مخدر می‌شوند و دوباره به سمت مصرف آن گرایش پیدا می‌کنند.
‌ـ اما شما گفتید اعتیاد قابل درمان است؟
بله، واقعیت این است که با پیشرفت‌های جهانی که در علم و به خصوص علوم روان پزشکی، علوم اعصاب و روان‌شناسی اتفاق افتاده است اعتیاد هم مانند خیلی از بیماری‌های دیگر قابل درمان است و اگر افراد وابسته به مواد مخدر به مراکز درمانی معتبر مراجعه کنند به‌طور حتم قادر به بازیابی سلامت خود و ترک کامل مواد مخدر خواهند شد.
‌ـ هم اکنون وضعیت مراکز درمانی و ترک اعتیاد در کشور ما به چه شکل است و آیا این مراکز واقعا برای افراد معتاد فایده‌ای دارد؟
چنانچه افراد به مراکز دارای مجوز که مورد تایید وزارت بهداشت باشند مراجعه کنند حتما در درمان خود بسیار موفق خواهند شد. بهتر است به این موضوع اشاره کنم که یکی از اصول مهم در درمان اعتیاد این است که هیچ درمان واحدی برای همه افراد وابسته به مواد مخدر وجود ندارد بلکه درمان‌های متعددی وجود دارد که فرد باید با تلاش و ممارست نسبت به به کارگیری آنها اقدام کند. هیچ‌گاه هیچ فرد وابسته به موادی نمی‌تواند با اولین اقدام درمانی از اعتیاد نجات پیدا کند و باید چند اقدام درمانی را برای چند ماه به کار گیرد. در درمان‌های علمی ابتدا فرد از جهات گوناگون مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. اقدامات لازم، شناسایی می‌شوند و بعد این اقدامات انجام می‌شوند و در نهایت برنامه درمانی فرد مورد پایش قرار می‌گیرد. باید برای هر فرد وابسته به مواد مخدر یک طرح درمان وجود داشته باشد. درمان‌های جامع و موفق درمان‌هایی است که برای هر فرد یک طرح درمان نوشته شود. طرح درمان در واقع سند یا نسخه‌ای است که در آن نوع مشکل‌، اهدافی که باید به آنها رسید و فعالیتی که مراجعه‌کننده و درمان‌گر باید انجام دهند در آن نوشته شده است. طرح درمان باید مطابق با نیاز بیمار باشد تا به نتایج خوبی برسد. متاسفانه در بسیاری از مراکز درمانی از یک روش و فرمول برای درمان تمام بیماران مصرف‌کننده مواد مخدر استفاده می‌شود که صحیح نیست. هرچند تشخیص بیماری همه افراد ممکن است اعتیاد باشد اما این بیماری منشأ و علل گوناگونی دارد که باید به دقت بررسی شوند و با توجه به علل ایجاد بیماری و ارزیابی کامل فرد طرح درمانی نوشته و اجرا شود.
‌ـ آگهی‌های ترک چند ساعته یا چند روزه اعتیاد را باور کنیم؟
وقتی دوره وابستگی به مواد مخدر در مدت زمان طولانی اتفاق می‌افتد به هیچ وجه نمی‌توان در مدت زمان کوتاهی فرد را از اعتیاد نجات داد. چنین آگهی‌ها‌یی بیشتر برای جلب افراد و دریافت هزینه‌های زیاد است که نتایج مطلوبی نیز به همراه ندارند. از نظر درمان کامل یک فرد بیمار، شامل درمان وی از ابعاد مختلف جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی است که زمان نسبتا زیادی را لازم دارد و نمی‌توان در عرض چند ساعت یا چند روز، فردی که وابستگی شدید به مصرف مواد مخدر دارد را تغییر کلی داد. کوتاه‌ترین زمان مورد نیاز برای درمان کامل یک فرد وابسته به مواد مخدر حدود ۶ ماه است.
‌ـ بیماران وابسته به مواد مخدر از چه طریقی این مراکز را شناسایی کنند و آیا در صورت مراجعه تحت پیگرد قانونی قرار نمی‌گیرند؟
در این زمینه قانونی وجود دارد که اگر فرد معتاد دارای پرونده‌ای در یک مرکز درمانی معتبر باشد که نشان بدهد این فرد در حال درمان اعتیاد خود است مجرم شناخته نمی‌شود اما در غیر این صورت تحت تعقیب قانونی قرار خواهد گرفت. همچنین مراکز معتبر درمان اعتیاد و دارای مجوز هر سال از سوی وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی در روزنامه‌های کثیرالانتشار معرفی می‌شوند، همچنین بیماران می‌توانند با مراجعه به مراکز بهزیستی شهر خود اطلاعات این مراکز را دریافت کنند.
‌ع یکی از روش‌های ترک وابستگی‌ ‌به مواد مخدر استفاده از داروی‌ ‌بوپرونورفین‌ ‌است خواهشمند است لطفا درباره این دارو و عوارض آن و یا مفید بودنش توضیحاتی بدهید.
پاسخ این سوال را باید پزشک و روانپزشکی که در زمینه درمان مصرف مواد مخدر‌ ‌تخصص دارند بدهند ولی از آنجا که شخصا در یکی از پژوهش‌های بین المللی مرکز‌ ‌مطالعات اعتیاد که در مورد اجرایی بودن استفاده از داروی زیر زبانی بوپرنورفین و‌ ‌مقایسه آن با داروی دیگری مانند نالترکسون بود به عنوان درمانگر حضور داشتم می‌توانم بگویم که استفاده‌ ‌از این دارو در درمان وابستگی به مواد افیونی اهمیت بیشتری پیدا کرده، به‌طوری که در‌ ‌حال حاضر این دارو در داخل کشور تولید و از طریق دانشگاه‌ها در اختیار کلینیک‌های درمان مصرف مواد مخدر قرار گرفته است.
در حال حاضر استفاده امن از این دارو به شکل قرص زیرزبانی و فقط تحت نظر پزشک و‌ ‌درمانگر آموزش دیده و دارای مجوز استفاده از داروهای آگونیست مجاز است. این دارو‌ ‌به شکل قرص زیرزبانی ۲ میلی‌گرم و ۸ میلی‌گرم در داخل کشور تولید می‌شود و برای‌ ‌درمان سم‌زدایی و نگه‌دارنده برای وابستگی به مواد افیونی مانند هرویین، تریاک یا حتی‌ ‌کراک نیز استفاده می‌شود.‌

 

منبع : http://mehrmihan.ir/the-shortest-treatment-time/

مطالب جالب دیگر